(روش‌های نوین آموزش در جهان)
در این مقاله،سعی بر این است که شیوه‌های جدید آموزش به منظور برقراری ارتباط بیشتر و بهتر میان دبیر و دانش‌آموز مطرح شوند؛ این شیوه‌ها اکنون یکی از رایج‌ترین شیوه‌های آموزشی در کشورهای اروپایی و آمریکا است..
روانشناسان معتقد هستند آن چه دانش آموز را به یادگیری بیشتر و بهتر تشویق می‌کند، اشتیاق او برای حضور در کلاس درس و اطمینان از آزادی عمل در حین فراگیری است، به این معنی که دانش آموز حضور فعال در کلاس را نوعی آزادی تلقی کرده و این آزادی او را برای حضور در کلاس مشتاق می‌کند.
پژوهشگران مرکز مطالعات آموزشی یونیسف با مطالعه برروی شیوه‌های مختلف آموزشی دریافتند بهترین شیوه‌های آموزشی که می‌تواند به نحو مؤثری ارتباط بین آموزگار، دانش آموز و مباحث درسی را تداوم بخشد عبارت است از آموزش گروهی، آموزش مستقیم، آموزش مستقل یا غیروابسته و آموزش ترکیبی یا مختلط
حال بهتر است به برسی هرکدام از روش های بالا بپردازیم:..
الف) آموزش گروهی
با گروه‌بندی فراگیران به گروه‌های کوچک، برقراری ارتباط بین افراد یک گروه و ارتباط آنها با آموزگار بهتر و دقیق بوده و امکان فراگیری دقیق آموزه‌ها میسر می‌شود.
:در آموزش به شیوه گروهی نتایج مطلوبی به این شرح حاصل می شود
– فراگیران با توانایی‌های متفاوت آموزشی در یک گروه قرار می‌گیرند که به این ترتیب مشارکت، فعالیت و دستیابی به هدف با تبادل اطلاعات و سرپرستی یک نفر در هر گروه انجام می گیرد. به جهت تفاوت در استعدادها و توانایی‌های دانش‌آموزان در هر گروه، هر شخص می‌تواند از استعداد و توانایی خود در جهت پیشبرد اهداف گروه استفاده کند. به طور مثال فردی که از نظر نوشتن یا خواندن سرامد افراد گروه است می تواند در این زمینه، گروه را به موفقیت رسانده و فعالیت گروه را هدفمند سازد.
– فراگیران با توانایی‌های مشابه می‌توانند در یک گروه جای بگیرند؛ به این ترتیب هر گروه با تمرکز بر فعالیتی که آموزگار به عهده آنها گذاشته، توانایی‌های خود را نشان داده و می‌توانند با تبادل نظر با سایر گروه‌ها به نتیجه مطلوب دست یابند. به طور مثال هر گروه می‌تواند با مطالعه یک داستان در زنگ انشاء به مفاهیم جدیدی دست یافته و نکات تازه را در اختیار کلاس قرار دهد. به تازگی در کشورهای اروپایی از شیوه اختلاط دانش آموزان پایه‌های مختلف آموزشی بهره می برند؛ در این شیوه دانش‌آموزان مقاطع بالاتر، که در یک گروه قرار می‌گیرند، نکات تازه‌ای را به دانش‌آموزان مقاطع پایین‌تر که در گروه دیگری جای می گیرند، می‌آموزند.
– دانش‌آموزان با علایق مشابه می‌توانند در یک گروه قرار گرفته و با یکدیگر فعالیت کنند. این شیوه گروه بندی به ویژه در دروس عملی بسیار مفید است.
ب) آموزش مستقیم
آموزش مستقیم نیز یکی دیگر از شیوه های آموزشی مفید و کارا است. در این شیوه آموزگار به عملکرد دانش‌آموزان در گروه‌های بزرگ تر نظارت دارد. برای اجرای بهتر این شیوه آموزشی به این نکات توجه کنید:
– آموزگار با ارائه مطلبی جدید در کلاس به صورت کلی، ذهن دانش‌آموز را به سوی موضوع جدید سوق داده و بحث را به صورت گروهی در کلاس مطرح و دنبال می‌کند. به دنبال طرح مسأله دانش‌آموزان نظرات خود را بیان می کنند و بحث آغاز می‌شود؛ می‌توان برای نتیجه‌گیری بهتر دانش‌آموزان را گروه‌بندی کرد تا پس از شروع بحث با تمرکز بیشتر موضوع دنبال شود.
– آموزگار با طرح پرسش با گره افکنی و به چالش کشاندن ذهن دانش‌آموزان، آنها را برای ورود به بحث آماده می کند. به طور مثال برای درگیر کردن ذهن دانش‌آموزان با مبحث جدید درس علوم پرسشی را مطرح کرده و مسأله را با دانش آموزان به بحث می‌کشاند. طرح معما نیز روش مناسبی برای شروع بحث است.
– آموزش مستقیم شیوه‌ای برای حضور فعال دانش‌آموزان و جلوگیری از خود محوری آموزگار است
ج) آموزش مستقل یا غیروابسته
فراگیری مستقل و غیروابسته یکی از نشانه‌های بلوغ فکری دانش‌آموزان و نشان‌دهنده انگیزه آنها برای آموزش به شیوه‌ای نو، با تمرکز بر شیوه‌های آموزشی جدید و استفاده از منابع اطلاعاتی جدید در آموزش و فراگیری مفاهیم درسی است.
آموزش مستقل به معنای فراگیری مطالب جدید از کتاب‌های غیردرسی، نوشتن مطالب جدید و یادداشت‌برداری از آموزه‌ها و عکس‌برداری و یا نقاشی کردن از مفاهیم آموخته شده است. دانش‌آموز ممکن است با تمرکز بر یکی از دروسی که به آنها علاقه بیشتری دارد، شیوه‌هایی چون تمرین‌های فوق برنامه، پژوهش، جمع آوری اطلاعات، تهیه گزارش و … را خود به خود انتخاب کرده و با راهنمایی آموزگار، اطلاعات خود را در باره موضوع موردعلاقه‌اش تکمیل کند. در بسیاری از مدارس ابتدایی اروپا، آموزگار با انتخاب زمان مناسبی موسوم به «زمان انتخاب» در برنامه هفتگی دانش‌آموز، فرصت مطالعه آزاد را برای او فراهم می کند تا دانش‌آموز در این فرصت مشخص، علایق خود را با طراحی ماکت (مدل)، نقاشی، فعالیت‌های پژوهشی، بازدیدهای علمی و… دنبال کرده و تکمیل کند و در پایان هر ماه دانش‌آموز شرح کاملی از فعالیت‌ها، پیشرفت‌ها، مشکلات و … خود را به صورت کتبی به آموزگار ارائه می‌کند تا آموزگار به نقاط ضعف و قوت دانش‌آموز دست یافته و دانش‌آموز را برای دستیابی به هدف یاری کند.
برای دستیابی به نتایج بهتر در شیوه آموزش مستقل به این نکات توجه کنید:
– محیطی را برای آموزش فراهم کنید که به برانگیخته شدن حس کنجکاوی دانش‌آموزان کمک کند.
– با جمع آوری منابع اطلاعاتی و یا تجهیزات کمک آموزشی در دسترس‌ترین مکان ممکن چون کلاس درس، کتابخانه مدرسه، آزمایشگاه و… دانش‌آموزان را به پژوهش تشویق کنید. در دسترس بودن منابع اطلاعاتی چون انواع دایره‌المعارف‌ها، بازی‌ها و سرگرمی‌های علمی، کتب کمک آموزشی و… راهی برای تحریک ذهن کنجکاو کودک به سوی تحقیق و پژوهش است.
– راهی برای برقراری ارتباط بین آموزه‌های قبلی و جدید دانش‌آموزان فراهم کنید.
– فعالیت‌ها و پژوهش‌های فوق برنامه را همسو با مباحث درسی انتخاب کنید.
– کلیه مهارت‌هایی که فراگیران را برای آموزش مستقل و انفرادی آماده و آزموده می کند زمینه ساز حضور آنها در جمع و فعالیت های گروهی است.
د) آموزش ترکیبی یا مختلط
شیوه آموزشی ترکیبی، شیوه‌ای شامل مجموع شیوه‌های آموزشی پیشین با تمرکز بر نیاز فراگیران به نوع آموزش است. به این معنی که گاه نیاز است تا برای آموزش بهتر دو یا سه شیوه آموزشی اتخاذ شود تا آموزش به بهترین شیوه صورت گیرد.